اهمیت حفاظت اسرار و اطلاعات

از مـهـمـتـريـن عـوامـلى كـه مـا را در نـبرد با دشمنان اسلام ، با تلفاتى اندك به پيروزى مى رسـانـد و اسـتـكـبار جهانى را در رسيدن به اهداف شومش ناكام مى گذارد، رعايت هرچه تمامتر، حفاظت اخبار و اطلاعات است .

سهل انگارى در حفظ اسرار جنگ يا افشاى اسرار، موجب شكست است و تلفات جبران ناپذيرى در پـى دارد. از ايـن رو عـقل سليم و شرع مقدس اسلام به ماحكم مى كند كه اسرار نظامى را هر چند بـه نـظـر مـا كـوچـك و بـى اهـمـيـّت و بـى ارزش بـاشد، افشا نكنيم و در اختيار افراد غير مسئول نگذاريم ، بلكه در حفظ آنها بكوشيم ، زيرا دشمن در پى كسب اطلاعات است . تا با شناخت از نقاط ضعف و قوّت ، ضربه اى اساسى بر ما وارد كند و خود را فاتح ميدان نبرد سازد. پس چرا عاقل كند كارى كه باز آرد پشيمانى ؟

در روايـات اسـلامـى اهميّت فوق العاده اى به حفظ و كتمان اسرار داده شده و سفارشات مؤ كّدى در اين زمينه بيان گرديده است كه به برخى از آنها اشاره مى كنيم :

1 ـ اسرار به مثابه خون در رگهااسرار نظامى به منزله خون در رگهاى بدن است و جريان طبيعى آن باعث ادامه حيات و زندگى است . اگر به جاى جريان يافتن در رگها، به بيرون ريخته شود، بلافاصله منجرّ به مرگ مى شود.

امام صادق (ع )فرمود:

((سِرُّكَ مِنْ دَمِكَ فَلا يَجْرِيَنَّ مِنْ غَيْرِ اَوْداجِكَ))

راز و اسرار تو به منزله خون توست ، پس سعى كن كه جز در شاهرگهايت به جريان نيفتد.

2 ـ دژ نفوذ ناپذير

حـفـاظـت اطـلاعات به دژى استوار مى ماند كه انديشه قوى و طرح پيروز را در ميان خود دارد. از ايـن رو خـود اطـلاعـات بـايـستى در جاى امن و غير قابل نفوذ قرار گيرد تا از خطر افشا مصون بماند.

امام صادق (ع )فرمود:

وَالرَّاْىُ بِتَحْصينِ الاَْسْرارِ))

راءى و انديشه درست آن است كه اسرار در پوشش حفاظتى محكمى قرار گيرد.

اگر اطلاعات لو برود و يا افشا شود، پيروزى نيز از دست رفته است .

امـام صـادق (ع )يـك خـطـبه و گفتار طولانى درباره حفظ اسرار خطاب به محمدبن نعمان معروف بـه ((مـؤ مـن طـاق ))دارد. ابـو جـعـفـر مـحـمـد بـن نـعـمـان احـول از بـرازنـده تـريـن اصحاب امام صادق (ع )و در شمار اصحاب سرّ آن جناب است . در اين گفتار امام (ص )ضمن گله از دوستان خام و كم ظرفيت خود، اهميّت تقيّه و حفظ اسرار و اطلاعات را بـيـان مـى كـنـد. تـقـيـّه يـا راز نـگـهـدارى ، از اصـول مـسـلم جـنـگ و از عـوامـل مهمّ پيروزى به شمار مى رود. به دليل اهميّت حفاظت اطلاعات و اسرار جنگ ، و وجود نكته هـاى بـسـيـار ظريف و با ارزش در اين سفارش امام (ع )، سعى مى كنيم بخش اعظم آن را با تيتر بندى و توضيحى مختصر ذكر كنيم .

3 ـ نكوهش افشاگرى خـداونـد در قـرآن كـريـم كـسـانى را كه اخبار و اطلاعات را افشا مى كنند و راز دار نيستند، سخت نكوهش كرده است ابو جعفر مى گويد: امام صادق (ع )به من فرمود:

((اِنَّ اللّهَ عـزَّوجـَل عـَيَّر اَقـْوامـاً فـِى الْقُرآن بِالاِذاعَه ، فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِداكَ، اَيْنَ قالَ؟ قالَ قـَوْلُهْ: ((وَ اِذا جـاءَهـُمْ اَمـْرٌ مـِنَ الاَْمـْنِ اَوِ الْخَوْفِ اَذاعُوا بِهِ وَ لَوْ رَدُّوه اِلَى الرَّسُولِ وَ اِلى اُولىِ الاَْمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَذّين يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ))

خداوند عزوجل در قرآن گروههايى را به جرم افشاى اسرار و اطلاعات سرزنش كرده است .گفتم : قربانت ، كجا؟ فرمودند: در اين آيه : و هنگامى كه خبرى از پيروزى يا شكست در جنگ به آنها بـرسـد، (بـدون تحقيق ) آن را شايع و افشا مى كنند. در حالى كه اگر آن (خبر) را به پيامبر (ص ) و پـيـشـوايـان (و فـرمـانـدهـان كه قدرت تشخيص كافى دارند) ارجاع دهند، از ريشه هاى مسائل آگاه خواهند شد.

افشاگر، شمشير بر امام كشيده است

امام صادق (ع ) فرمود:

((اَلْمُذيعُ عَلَيْنا سِرُّنا كَالشّاهِرِ بِسَيْفِهِ عَلَيْنا، رَحِمَ الّلهُ عَبْدا سَمِعَ بِمَكْنُونِ عِلْمِنا فَدَفَنَهُ تَحْتَ قَدَمَيْهِ))

كـسى كه اسرار ما را فاش سازد، چون كسى است كه شمشير به روى ما كشيده است . خدا بر آن بنده رحمت آرد كه چون علم نهانى (و سرّى ) مارا بشنود آن را زير قدمهاى خود دفن كند.

اشرار امّت

شـرورتـرين افراد امّت اسلامى كسانى اند كه زبانشان را حفظ نمى كنند و آنچه از اسرار مى دانند براى ديگران بازگو مى كنند.

امام صادق (ع ) فرمود:

((وَ اللّه اِنـّى لَاءَعـْلَمُ بـِشـَرارِكـُمْ مـِنَ الْبَيْطارِ بِالدَّوابِ، شِرارِكُمُ الَّذينَ لايَقْرَؤُُونَ الْقُرْآنَ اِلاّ هَجْرا وَ لايَاءْتُوُن الصَّلا ه اِلّ ا دَبْرا وَ لايَحْفَظوُن اَلْسِنَتِهِمْ

بـه خـدا سـوگـنـد، مـن بـدكـاران شـمـا را مـى شـناسم بهتر از بيطار كه چهار پا را بشناسد. بدكرداران شما آنهايند كه قرآن نخوانند جز نا هنجار، نماز نگزارند جز آخر وقت ، و زبان خود نگه ندارند.

4 ـ راز، سپر مؤ من

اسرار، سپر مؤ من هستند و او را از خطرات و شبيخون دشمن و غافلگير شدن حفظ مى كند.

امام صادق (ع ) فرمود:

((يَا بْنَ النُّعْمانِ اِنّى لاَُحَدِّثُ الرَّجُلَ مِنْكُمْ بِحَديثٍ فَيَتَحَدَّثَ بِهِ عَنّى فَاُسْتُحَلَّ بِذلِكَ لَعْنَتَهُ وَ الْبَراءَه مِنْهُ فَاِنَّ اَبى كانَ يَقُولُ: وَاَىُّ شَىْءٍ اَقَرُّ لِلْعَيْنِ مِنَ التَّقِيَه . اِنَّ التَّقيَه جُنَّه الْمُؤْمِنْ وَ لَوْ لاَ التَّقيِه ما عُبِدَ اللّهُ))

اى پسر نعمان ! من گاه به يكى از شما سخنى (محرمانه ) مى گويم . او افشا مى كند و مستوجب لعـنـت و بـيـزارى مـن مى شود، پدرم فرمود: چه چيز چون تقيّه (و راز نگهدارى ) مايه روشنايى چشم است ؟ تقيّه و حفظ اسرار، سپر مؤ من است ، اگر تقيّه نبود (قدرتها و دشمنان ، اساس دين را در هم ريخته بودند و) خدا پرستى از ميان رفته بود.

5 ـ افشاى راز، گناهى سنگين تر از قتل

افـشـاى اسـرار، گـنـاهـى فـراتـر از كـشـتـن و قـتـل نـفـس اسـت ، زيـرا قـاتـل در نـهـايت مى تواند يك نفر از فرماندهان و يا تعدادى از افراد را بكشد. امّا چون اسرار محفوظ است ، بقيه افراد حركت را ادامه داده و عمليات را به پايان مى برند، در حالى كه اگر كسى اسرار عمليات و اطلاعات مربوط به سازمان و يا شيوه كار و طرح عمليات را افشا كند و دشـمـن از آن آگـاه گـردد، مـوجـب شـكست همه افراد مى شود و در حقيقت با همدستى دشمن دست به قـتـل و غـارت گـسـتـرده اى زده اسـت . (زيـرا اگـر اطلاعات او نبود، دشمن قدرت چنين تهاجمى را نداشت .)

امام صادق (ع ) فرمود:

((يَا بْنَ النُّعْمانِ! اِنَّ الْمُذيعَ لَيْسَ كَقاتِلِنا بِسَيْفِهِ بَلْ هُوَ اَعْظَمُ وِزْراً بَلْ هُوَ اَعْظَمُ وِزْراً، بَلْ هُوَ اَعْظَمُ وِزْراً))

اى پـسـر نـعـمـان ! افـشـاگـر راز مـا هـمـچـون كـسـى نـيـسـت كـه بـا شـمـشـيـرش مـا را بـه قتل برساند، بلكه گناهش بيشتر است ، گناهش بيشتر است ، گناهش بيشتر است .

يا بْنَ النُّعْمانِ! اِنَّهُ مَنْ رَوى عَلَيْنا حَديثاً، فَهُوَ مِمَّنْ قَتَلْنا عَمْداً وَ لَمْ يَقْتَلْنا خَطاءا))

پسر نعمان ! هر كه حديثى به زيان ما نقل كند، ما را بعمد كشته است ، نه بخطا.

6 ـ سكوت رمز بندگى امام صادق (ع ) فرمود:

((اِنَّ مـَنْ كـانَ قـَبـْلَكـُمْ كـانـُوا يـَتعَلَّمُونَ الصَّمْتَ وَ اَنْتُم تَتَعَلَّمُونَ الْكَلامَ كانَ اَحَدُهُمْ اِذا اءَرادَ التَّعبُّدَ يَتَعلَّمُ الصَّمْتَ قَبْلَ ذلِك بِعَشْرِ سِنين فَاِنْ كانَ يُحْسِنَهُ وَ يَصْبَرَ عَلَيْهِ تَعَبَّدَ وَ اِلاّ قال : ما اءَنَا لِما اَروُم بِاَهلٍ اِنَّما يَنْجُو مَنْ اَطالَ الصَّمْتَ عَنِ الْفَحْشاءِ))

پـيـشـيـنـيـان خـاموشى را فرا مى گرفتند، چنان كه شما سخن را. آنگاه كه كسى مى خواست به عبادت پردازد، نخست ده سال تمرين سكوت مى كرد، اگر از عهده بر مى آمد و مى توانست صبر كند، عبادت پيشه مى كرد و گرنه مى گفت : من شايسته اين مقصد نيستم ، آن كس نجات يابد كه مدّتها از گفتار نابجا دم فرو بندد.

امير مؤ منان (ع )خطاب به امام حسن (ع )مى فرمايد:

((وَ تـَلافـيـكَ مـا فـَرَطَ مـِنْ صـَمـْتـِكَ اَيـْسَرُ مِنْ اِدْراكِكَ مافاتَ مِنْ مَنْطِقِكَ وَ حِفْظِ ما فِى الْوِعاءِ بِشَدِّالْوِكاءِ ... وَالْمَرْءُ اَحْفَظُ لِسِرِّهِ وَ رُبَّ ساعٍ في ما يَضُرُّهُ مَنْ اَكْثَرَ اَهْجَرَ))

و تدارك و به دست آوردن چيزى كه به واسطه سكوت و صمت از دست رفته ، آسان تر است از دريـافـتـنى كه با سخن گفتن از دست رفته است . (زيرا سخن در اختيار تو است . تا زمانى كه نـگـفـتـه بـاشـى ، و چـون گـفـتى تو در اختيار آنى ، پس خاموشى بهتر از پرگويى است . و نـگـاهـدارى چـيـزى كـه در ظرف است به استوارى بند آن است (اگر بند مشك سست باشد آب مى ريـزد و از بـيـن مـى رود، همچنين اگر بند زبان شخص محكم نباشد، سخن بيجا از آن بيرون مى آيـد و رازى بـر مـلا مى شود) ... و مرد راز خود را بهتر نگه مى دارد (چون كوشش براى پنهان داشـتـنـش از ديـگـرى بـيشتر است .) و بسا كوشش كننده در چيزى است كه او را زيان مى رساند، پرگو هرزه گو مى شود.

7 ـ محافل دوستانه

بيشتر اوقات اخبار و اسرار در محافل دوستانه مطرح شده ولو مى رود. امام صادق (ع ) فرمود:

((وَ لا تـَطَّلِعْ صـَديـقـَكَ مِنْ سِرِّكَ اِلاّ عَلى ما لَوِ اطَّلَعَ عَلَيْهِ عَدُوُّكَ لَمْ يَضُرُّكَ، فَاِنَّ الصّديقَ قَدْ يَكُونُ عَدُوُّكَ يَوْماً))

پـسـر نـعمان ! تنها اسرارى را با دوست خود در ميان گذار كه اگر دشمن هم اطلاع يابد زيانت نرساند كه ممكن است دوست نيز روزى دشمن شود.

شاعر مى گويد:

زنهار مكن تكيه كلّى بر يار

راز دل خود ز دوست پنهان مى دار

روزى شود كه دوست دشمن گردد

برگردد و دشمنى كند آخر كار

بطانه (محرم اسرار)

مـؤ مـن بـايـد هوشيار و زيرك باشد و هر كسى را محرم اسرار خويش نگيرد. بخصوص دشمنان اسـلام كـه كـيـنـه اى ديـريـنـه از مـسـلمانان در دل دارند. قرآن كريم مؤ منان را هشدار مى دهد مى فرمايد:

((يـا اَيُّهـَا الَّذيـنَ آمـنـوا لا تـَتَّخـِذُوا بـِطانَه مِنْ دُونِكُمْ لا يَاءْلُونَكُمْ خَبالاً وَدُّوا ما عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبـَغـْضـاءُ مـِنْ اَفـْواهـِهـِمْ وَ مـا تـُخـْفـى صـُدوُرهـُمْ اَكـْبـَر قـَدْبـَيـَنـّا لَكـُمُ الْآيـاتِ اِنْ كـُنـْتُمْ تَعْقِلُونَ))

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! محرم اسرارى از غير خود، انتخاب نكنيد! آنها از هر گونه شرّ و فـسـادى دربـاره شـما، كوتاهى نمى كنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشيد. (نشانه هـاى ) دشـمـنـى از دهـان (و كـلام ) شـان آشكار شده ؛ و آنچه در دلهايشان پنهان مى دارند، از آن مـهـمـتـر اسـت . ما آيات (و راههاى پيشگيرى از شرّ آنها) را براى شما بيان كرديم اگر انديشه كنيد!

8 ـ عذاب دنيوى و اخروى بـرخـى افـراد سـست ايمان كه به افشاى اسرار دست مى زنند، بايد بدانند كه عذاب الهى در دنيا و آخرت در تعقيب آنان است .

امام صادق (ع ) فرمود:

((يـَابـْنَ النُّعـمـانِ ... وَ مـَنِ اسـْتَفْتَحَ نَهارَهُ بِاِذاعَه سِرِّنا سَلَّطَ اللّهُ عَلَيْهِ حَرَّ الْحَديدِ وَ ضيقَ (عَلَيْهِ الَْمحابِسِ).))

اى فـرزنـد نـعـمـان ! كـسـى كـه روزش را بـا افشاى اسرار ما آغاز كند، خدا بر او آهن و تنگى زنـدانـهـا را مـسـلّط خـواهـد كـرد. (يـعـنـى در دنـيـا بـه جـزاى عمل ننگين خود خواهد رسيد، و عذاب آخرت هم پابرجاست .)

9 ـ شكست

امام صادق (ع )به مؤ من طاق فرمود:

((فـَوَاللّهِ لَقـَدْ قـَرُبَ هـذَا الْاءَمـْرِ ثـَلاثَ مـَرّاتٍ فـَاءَذَعـْتُموُهُ، فَاَخَرَّهُ اللّهُ وَ اللّهُ مالَكُمْ سِرٌّ اِلاّ وَ عَدّوكُمْ اَعْلَمُ بِهِ مِنْكُمْ))

بـه خـدا سـوگـنـد سـه بـار ايـن امـر (حـكـومت عدل ) نزديك شده و بر اثر افشاگرى شما به تاءخير افتاده است . به خدا شما هيچ سرّى نداريد، جز اينكه دشمنانتان از آن آگاه ترند.